تحقیق مجملی در رابطه اعتدال، افراط ، تفریط انجام دادم که در اختیار شما بزرگواران قرار می دهم
امیر المومنینعلیه السلام می فرماید: اى برادر همدانى بدان که بهترین شیعیان من آن دسته و فرقهاى هستند که راه اعتدال و میانه روى اختیار کردهاند، تا آنان که راه غلوّ پیش گرفته به آنان بازگشت نموده، و آن دسته عقب افتاده خود را به ایشان برسانند. امالى شیخ مفید-ترجمه استادولى، ص: 16
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمودند:خوشا به حال کسى که اسلام اختیار کند، و زندگیش به حد اعتدال برسد. ایمان و کفر-ترجمه الإیمان و الکفر بحار الانوار، ج2، ص: 345
در کتاب الآداب الدینیة للخزانة المعینیة با ترجمه عابدى، ص: 196 مولف می نویسد:
اعتدال، فضیلت اخلاقى بشمار مىرود و هر کدام از افراطها و تفریطها رذیلت یا زشتى اخلاقى شناخته مىشوند.
برای مطالعه کامل متن به ادامه مطلب بروید
کلیات فضائل اخلاقى عبارتند از:
1- اعتدال در شناخت و درک که «حکمت» نامیده مىشود.
2- اعتدال در شهوت که «عفت» نامیده مىشود.
3- اعتدال در غضب و دفع که «شجاعت» است.
4- مجموعه «حکمت» و «عفت» و «شجاعت» مساوى با «عدالت» است.
و کلیات رذائل اخلاقى نیز عبارتند از:
1- افراط در شناخت که «وسوسه» است.
2- تفریط در شناخت که «حماقت» است.
3- افراط در شهوت که «شرور بودن» است.
4- تفریط در شهوت که «پخمه بودن» است.
5- افراط در غضب که «خشم» است.
6- تفریط در غضب که «ترس» است. انتهی کلام کتاب الآداب الدینیة للخزانة المعینیة
و در کتاب امام شناسى، ج1، ص: 61 و 62 مرحوم علامه طهرانی می نویسد: در انسان صفات نیکوئى موجود است مانند شجاعت و سخاوت و عفّت و غیره که چنانچه هر یک از آنها را بجا و بموقع خود بمقدار معیّن و لازم اعمال کند، صحیح و مفید بوده، و اگر از حدود خود تجاوز کند، و ضد آنها را اعمال نماید غلط و مضر خواهد بود.
ضدّ این صفات را صفات رذیله گویند، و آن جنبه افراط و تفریط در حدود این صفات است مثلا شجاعت، ملکه ایست بسیار نیکو و آن حدّ متوسط و اعتدال و پسندیده بین دو حدّ نکوهیده است.
در ناحیه تفریط و کمبودى عنوان جُبْن و ترس از صفات رذیله و در ناحیه افراط و زیاده روى عنوان تهوُّر و بىباکى است که آن نیز غلط و غیر نیکو است.
انسان باید پیوسته این صفت را در خود بحال متعادل نگاهدارد و نگذارد از حدود خود بپائین که مرتبه جبن است سقوط کند یا ببالا که مرتبه تهوّر و بىباکى است تجاوز نماید.
هم چنین عفت بسیار نیکو و پسندیده است، ولى چنانچه از حد خود ضعیفتر باشد بمرتبه خمود یعنى بىحسى و افتادگى منجر مىشود که در اینحال زشت و ناپسند، و اگر از حدّ خود قویتر شود بمرتبه پردهدرى و بىباکى که شَرَه است منجر مىشود، که او نیز زشت و نکوهیده است، و باید انسان مواظب خود باشد که ملکه میانه و معتدل بنام عفّت پیوسته در او زنده بوده، و خداى ناکرده بمرحله خمود سقوط ننماید، و یا بمرحله شَره و پردهدرى تجاوز نکند، که در آن حال آن ملکه پسندیده مىمیرد، و یکى از این دو ناحیه غیر محموده در انسان زنده مىشود، و زندگى او زندگى نفس امّاره خواهد بود.
سخاوت نیز حدّ میانه و درجه پسندیده است چون بجا و بموقع مصرف نگردد، عنوان بخل بر او مترتب است و چون زیاده از حدّ اعمال شود عنوان تبذیز و نفله کردن بر او صادق است، و معلوم است که هر یک از این دو ناحیه، خراب و غیر پسندیده است، و باید سعى نمود که پیوسته در حال تعادل و به اسم ملکه سخاوت در انسان موجود باشد، و از افراط و تفریط که همان مرتبه تبذیز و نفله کردن و مرتبه بخل است جلوگیرى شود، و انسان در این صورت انسان صحیح و متعادلى خواهد بود.
انشاء الله پیرامون نحوه ی بدست آوردن اعتدال و ... به زودی تحقیق می کنم و در اختیارتون می گذارم
دوستان نظر یادتون نره
موضوع مطلب : اعتدال، افراط ، تفریط
